PGĐT - Phật điện có bốn vật Phạm
chung, Chuông, Pháp cổ, Trống, Vân bản, Khánh, Mộc Ngư cổ, Mõ.
 |
Sách Tăng Tu Giáo Uyển Thanh Quy (quyển hạ, phần pháp khí) cũng có ghi lại truyền thuyết rằng có một vị Tăng do phản Thầy, huỷ Pháp mà bị đoạ xuống thủy tộc làm thân cá, trên lưng con cá ấy lại mọc một cái cây, mỗi khi sóng to gió lớn, khiến thân ra máu, thật thống khổ vô cùng. Một lần nọ, vị Thầy Bổn Sư qua biển, nhân đó nó muốn đòi nợ liền nói rằng: Thầy không dạy bảo nó nên nó mới phải bị đoạ làm thân cá như thế này, do đó nay nó muốn báo oán. Thế rồi, vị Thầy ấy bảo cá nên ăn năn sám hối, Thầy ấy cũng vì con cá mà cầu siêu chú nguyện và ngay đêm ấy nó được hóa kiếp. Vị Thầy Bổn Sư liền đem cây ấy đẽo thành hình con cá và treo lên để cảnh tỉnh đại chúng. Có thể vì lý do này các mõ tròn sau này cũng hay khắc hình con cá trên mõ để cảnh tỉnh đại chúng.
 |
Theo
sách Bách Trượng thanh quy quyển 9 trong chương những đồ pháp khí và hiệu lịnh
có ghi: Mõ tròn bằng gỗ khắc hình con cá mở mắt dùng để tụng kinh, bởi vì loài
cá ban đêm thường mở mắt được khắc sâu trên mõ để tụng kinh gõ lên cảnh thức
người mê và dẫn chúng hòa âm theo đều. Mõ hình con cá dài treo ở trai đường để
làm hiệu hai bửa ăn, cho thời kinh Tịnh Độ và cho nhà trù, mời chúng tập họp…
Song việc sử dụng cũng còn tùy theo mỗi phái có khác, nên biết tùy nghi cho
thích hợp…
 |
Loại
mõ ngày nay được dùng trong các nghi lễ tại các chùa hay thiền viện được làm bằng
cây hay khúc gỗ tròn, móc rỗng bên trong, tạc theo hình cá, với một khe đục nằm
ngang để tạo âm thanh khi gõ vào sẽ phát ra tiếng.Mõ có hai hình thể : hình bầu
dục (hình tròn) và hình điếu (hình chữ nhật). Mõ hình hình bầu dục để tụng
kinh, điều khiển buổi lễ khi đông người tụng được nhịp nhàng. | Mõ hình điếu
thì treo ở nhà trù dùng để báo hiệu khi thọ trai hay chấp tác. Mõ thường được đặt
ở bên trái của bàn thờ, cùng với một bát chuông.
Những
âm thanh ngân vang của mõ có thể khác nhau là do sự khác biệt về kích thước của
nó, và tùy theo các loại gỗ của người ta dùng đểlàm nó.Tiếng mõ giữa cho buổi lễ
được trang nghiêm lại và cũng giúp cho người takhông bị phân tâm trong lúc dự lễ.
Do đó, thuật ngữ Duyệt chúng có nghĩa là người đánh mõ đúng điệu và đúng cú
pháp, từ lúc bắt đầu cho đến kết thúc, hầu giúp cho mọi người dễ dàng theo đúng
nhịp trong lúc tán tụng kinh sám hay trì chú.
Mõ
cũng gọi là Mộc ngư 木魚có nghĩa Cá gỗ, theo từ điển Hán Việtvà trong
các từ điển quốc tế có các tên như sau: Wooden fish (tiếng Anh), Poisson en
bois (tiếng Pháp), Mokugyo (tiếng Nhật),
Moktak, 목탁 (tiếng Hàn quốc), Shingnya, ཤིང་ཉ
(tiếng Tây Tạng), Mu Yu, 木魚 (tiếng
Trung Quốc).
Người
Đài Loan gọi mõ là Bang tử (梆子), Xao tử (敲子) hay Xao tử bản (敲子板) và họ phân ra thành 4 loại: Nam
Người
Hàn Quốc gọi mõ là Mộc Ngư cổ (목어고-木魚鼓) Ngư cổ (어고-魚鼓)
Ngư bản (어판-魚板).
Những
thứ âm thinh của Chuông, Trống, Khánh, Mõ , Pháp khí đan xen hòa nhịp cùng tiếng
Kinh kệ ngân nga, sẽ tác động đến tâm thức người thọ trì, thân, khẩu, ý tam
nghiệp thanh tịnh, ảnh hưởng đến cảnh vật xung quanh, tạo ra môi trường tích cực
hành thiện, xã hội an vui, thế giới hòa bình.
Sự tích Mõ gắn liền với
Phật giáo:
Ngày
xưa, có một vị Hòa thượng Trụ trì ngôi Cổ Tự ở ven sông thôn quê. Mỗi khi có việc
về Thị Thành, Ngài quá giang bằng chiếc đò ngang. Vào dịp rằm tháng bảy, Ngài
quá giang ra tỉnh để chủ lễ một đàn kỳ siêu. Khi đò ra giữa dòng thì thấy sóng
nổi lên ầm ầm làm cho thuyền tròng trành muốn đắm. Ai nấy ở trên đò cũng đều hoảng
hốt, thì ngay lúc ấy, bỗng nhiên thấy nổi lên trên mặt nước, một con cá Kình rất
lớn, dương hai mắt đỏ ngầu mà nhìn chăm chăm vào vị Hòa thượng kia. Nhưng Hòa
thượng vẫn bình tĩnh ngồi niệm Phật.
Con
cá liền cất cao cái đầu lên khỏi mặt nước mà lắp bắp cái miệng nói: “Hỡi hành
khách ở trên đò, các người muốn được yên lành, hãy liệng lão xấu ác xuống đây
cho ta, để ta nuốt chửng nó đi cho hả cơn giận. Các người có biết không? Trước
đây, ta theo lão tu hành, lão không chịu giảng dạy chi cả, cứ buông lỏng cho ta
muốn làm gì thì làm, không hề răn dạy. Vì vậy, ta mới sinh ra lười biếng, chỉ
lo rong chơi ăn ngủ theo thế tục thường tình, không thiết gì tới công phu bái
sám, ăn chay niệm Phật và công quả việc Chùa. Không những thế, mỗi khi có đám
tiệc lại để cho ta mang hậu đắp y Ca sa để khoe khoang với đại chúng và bổn đạo.
Vì những tệ đoan như thế, nên sau khi ta chết, phải đọa vào loài súc sinh, làm
thân cá Kình, đi tới đâu thì ồ ạt tới đó, làm cho những tôm cá chạy đi hết,
không có cái gì để ăn, phải chịu đói khát, rất cực khổ, khổ còn hơn loài quỷ
đói nữa. Vì thế mà ta chỉ oán lão thôi, còn các người đối với ta vô can, ta
không muốn làm hại ai cả”
 |
Nghe
cá nói xong, Sư liền mỉm cười mà đáp rằng: “Này nghiệt súc, nhà ngươi nói thế mới
thật là thậm ngu. Há ngươi không hiểu câu phương ngôn ‘Ðạp gai, lấy gai mà lễ,
hay sao?’ Nếu ngươi đã biết vì tạo những tội lỗi như thế mà phải đọa làm thân
cá thì nhà ngươi cần phải ăn năn sám hối tội lỗi và tạo duyên lành, ngõ hầu mới
được tội diệt phúc sinh, rồi mới mong thoát khỏi được quả báo. Ta là Thầy
ngươi, mỗi khi dạy ngươi đúng theo giới luật, thì ngươi bảo là quá nghiêm khắc,
hay la mắng quở trách, còn thả lỏng cho ngươi không nghiêm trị, thì ngươi quen
tính phóng túng, thành thử mới phải đọa làm loài cá. Một khi bị đày, ngươi cần
phải sám hối và báo cho ta biết để tụng kinh siêu độ và xả tội cho, còn nếu như
muốn ăn thịt ta thì lấy ai để cứu ngươi nữa. Ðã có tội, không biết ăn năn mà
còn kiếm cách đỗ lỗi cho người. Phạm Phật thì có Tăng cứu, còn như phạm Tăng
thì Phật không độ. Ngươi có hiểu câu đó chăng?”
 |
Sư
cụ quở vừa dứt lời, thì cá Kình kia cũng lặn chìm xuống dưới đáy nước.
Kế
đó, sau bảy ngày đêm vang tiếng tụng kinh cầu siêu độ tại chùa, thì cá Kình liền
trồi lên mặt nước, lết thẳng tới sân Chùa, nằm dài và hướng vào trong Chùa mà
nói rằng: “Bạch Thầy, mấy hôm nay, nhờ công đức của Thầy và chư Tăng Ni, Phật tử
chú nguyện và tụng kinh siêu độ cho, nên con đã được tiêu nghiệp, thoát kiếp cá
Kình và lên cõi trời Dục Giới. Trước khi lên cõi Trời để hưởng sự khoái lạc của
chư Tiên, con xin đến đây thành tâm lễ tạ ơn Thầy cùng chư Tăng Ni, Phật tử và
con nguyện lưu cái xác thân cá Kình tại chùa để mỗi ngày, chư Tăng Ni, Phật tử
cầm cây gõ lên đầu con, ngõ hầu làm gương cho những vị nào tu hành còn biếng
nhác, ưa khoe khoang, tự cao, tự đại, không chịu khép mình vào vòng giới luật
và cũng là để nhắc nhở cho những vị ấy nhớ tới bổn phận tu tâm, hành đạo, để khỏi
xao lãng công phu bái sám, niệm Phật tu thiền, thúc liễm thâm tâm, nghiêm trì
giới luật.”
 |
Vì
sự tích như đã kể ở trên, mà từ ngày ấy tới nay, Mõ mới được chạm khắc theo
hình con cá để làm kỷ niệm mà thức tỉnh người tu hành.
Chùm
ảnh mõ Kình Ngư Hàn Quốc, đa dạng phong phú, nhiều màu sắc mang đậm nét văn hóa
dân tộc Hàn Quốc. Trân trọng kính mời quý bạn đọc cùng gõ mỗi chiếc vài tiếng để
thưởng thưởng âm thinh của những chiếc mõ Kình ngư của Phật giáo Hàn Quốc:
Thích Vân Phong
